Tastbeelden in Diergaarde Blijdorp
Groene Leguaan

 Er zit in de broeierige warmte van de Amazonehal in Diergaarde Blijdorp een groene leguaan op een tak tussen het publiek. Bij een eerste beschouwing valt het de volstrekte bewegingloosheid van het dier op.Toch rukt menig verontruste bezoeker zijn kroost bij het vermeende 'ondier' vandaan, bang dat het bij de eerste verkeerde beweging toe zal bijten. Een nader onderzoek brengt echter de oorzaak van dit stilzitten aan het licht: de leguaan is namelijk van brons. Wanneer de bezoeker naar rechts kijkt, ziet hij op een uitloper van dezelfde tak een Pinché aapje zitten met een jong op de rug; eveneens van brons. Zich afvragend wat de zin van deze beeldjes zou kunnen zijn,valt het oog van de bezoeker op een kleine expositie in de Amazonehal, waar alles uit de doeken wordt gedaan.

Het idee voor de beeldjes ontstond naar aanleiding van de blindenrondleidingen, die in Blijdorp worden gehouden. In deze rondleidingen wordt de blinde bezoeker aan de hand van allerlei geuren, geluiden, opgezette en levende dieren zoals vogels, reptielen en zelfs een olifant(je), wegwijs gemaakt in de wereld van de exotische dieren. Gaandeweg ontstond toen het idee om van dieren die te gevaar!ijk of te schuw zijn een tastbeeldje te maken: een natuurgetrouwe afbeelding in brons op ware grootte, zodat blinde of slechtziende mensen toch met hun vingers de vorm en structuur van deze dieren kunnen voelen. Daarnaast zijn er onderschriften in braille bij de beeldjes gemaakt. 

Na ampele overwegingen besloot de Diergaarde beeldend kunstenares Janneke Ros de opdracht te geven tot het maken van deze tastbeeldjes. Zij heeft een grote affiniteit en ervaring met het maken van dieren. Al eerder had zij voor de Vrienden van Blijdorp het olifantenbeeldje van Irma en Bernhardine vervaardigd. Als eerste tastbeeldje werd de groene leguaan geplaatst. Voordat het echter zover was, vergoot Janneke heel wat zweetdruppels in de tropische atmosfeer van de Amazonehal waar, in een aquarium met de afmetingen van een klein zwembad, indrukwekkende roofvissen als de arapaima loom onder het wateroppervlak zwemmen, bontgekleurde vogels rondvliegen, op de achtergrond een familie pinché-aapjes vrolijk rondspringt en groene leguanen roerloos op een tak liggen. 

In deze atmosfeer maakte Janneke Ros in gele boetseerwas het model van de leguaan. De gele was is wat harder dan de gewone boetseerwas, dit om te voorkomen dat door de hoge temperaturen in de Amazonehal het beeldje onder het boetseren al na de eerste dag in een plas ordinaire boenwas zou veranderen. Allereerst vervaardigde Janneke een mal van de boomtak waarop de leguaan zou komen, zodat het tastbeeldje later ‘als gegoten’ op de tak zou zitten. In deze tropische atmosfeer  vormde zij van de ongevormde klomp boetseerwas een welhaast volmaakt gemodelleerde leguaan. Zelfs aan de kleinste details zoals schubben en nagels werd aandacht besteed. 

Laten we nu eens kijken wat er gebeurt wanneer het model klaar is en het naar de gieter gaat. De eerste handeling daar is het aanbrengen van gips vermengd met fijn gravel op het wasmodel. Dit moet zorgvuldig gebeuren, zodat elk hoekje en gaatje gevuld wordt. Vandaar ook dat het mengsel als het ware tegen het model ‘aangeslagen’ wordt. Dit gebeurt net zolang tot er een dikke cocon omheen zit. Daarna wordt de gele was er in de oven uitgesmolten.

 Aan de binnenkant van het model brengt men een laagje was van enkele millimeters aan, waarna de binnenkant weer wordt opgevuld met gips waar giet- en luchtkanalen van was in zitten.  Het geheel gaat de oven weer in zodat alle was eruit loopt. De mal gaat in een grote ton met aarde en het brons wordt verhit. Wanneer dit vloeibaar is wordt het door de gietkanalen in de ma! gegoten. Na een afkoelingsperiode slaat de gieter de gipsen mal eraf en kan het model worden bijgewerkt. In het geval van de leguaan moest de staart (omdat hij zo lang en daar­door kwetsbaar is) er apart aangelast worden. 

Tot slot brengt men de bevestigingen aan waarmee het dier op zijn tak vast komt te zitten en wordt het gepatineerd. Dit wordt gedaan met een zuur om het verouderingsproces, dat normaal door de atmosfeer beïnvloed wordt, te versnellen. Het dier krijgt daardoor zijn natuurlijke groene kleur. Wie met eigen ogen Jannekes bedrieglijk echte leguaan wil aanschouwen (en de reacties van het publiek) moet zelf maar eens in de Amazonehal van Diergaarde Blijdorp komen kijken.

Tot nu toe is de reeks tastbeelden aangevuld met een Otter, jaarvogel-paar, pinché-aapje met jong, grijze kangoeroe met jong en een vliegende hond. 

Het vervaardigen van het wasmodel

Het kokende brons wordt in de gipsen mal gegoten

Bijwerken van het brons door de gieter

De staart wordt er apart aangelast